Wet plan van aanpak Witwassen

Terugblik op de Wwft

De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) moet voorkomen dat criminelen via hun (betaal)rekening geld witwassen dat met misdaad is verdiend. De Wwft geldt voor alle instellingen en beroepsgroepen die te maken hebben met geldstromen of met de aankoop en verkoop van goederen. Met name banken, makelaars, notarissen, belastingadviseurs en advocaten hebben veel inzichten in illegale geldstromen ten behoeve van hun cliënten. Dit zorgt ervoor dat bovengenoemde partijen deze criminele praktijken zoveel mogelijk kunnen beperken middels een streng cliëntenonderzoek. Tijdens dit onderzoek kijkt de instelling naar eventuele risico’s die de cliënt met zich mee kan nemen op het gebied van witwassen of het financieren van terrorisme. Wanneer de instelling van tevoren geen duidelijke risico’s kan vinden bij de cliënt, dan mag een bank, notaris of advocaat geen diensten aan de cliënt leveren.

Wetsvoorstel Plan van aanpak witwassen

Maatregelen plan van aanpak

1. Een verbod op beroeps- of bedrijfsmatige handelaren in goederen om transacties vanaf € 3000 in contanten te verrichten. Deze groep handelaren zou, na de inwerkingtreding van het Wetsvoorstel, niet meer onder de reikwijdte van de Wwft vallen;
2. Het mogelijk maken van gegevensdeling tussen instellingen behorend tot dezelfde categorie in het kader van het cliënten onderzoek bij een hoger risico op witwassen of financieren van terrorisme; en
3. Het mogelijk maken van het gezamenlijk monitoren van transacties door banken (naast de bestaande wettelijke plicht voor banken om individueel transacties te monitoren);
4. Verduidelijking van het gebruik van bijzondere categorieën persoonsgegevens en persoonsgegevens van strafrechtelijke aard in het kader van verplichtingen op grond van de Wwft.

Controversieel verklaard door de Tweede Kamer

In september 2023 verklaarde de Tweede Kamer het wetsvoorstel Plan van aanpak witwassen controversieel. Dit heeft als gevolg dat de besluitvorming rondom het wetsvoorstel mogelijk uitgesteld wordt, totdat het nieuwe kabinet gevormd is. Volgens de minister van Financiën is dit besluit niet wenselijk voor de voortzetting van het wetsvoorstel. Om de inhoudelijke gevolgen verder toe te lichten heeft de minister drie scenario's’ uitgewerkt waaruit enkele voor- en nadelen uit voortvloeien;

Scenario 1: Het wetstraject ongewijzigd voortzetten

• Indien de maatregelen van het wetsvoorstel tijdig aangenomen worden door het parlement, kan Nederland de afspraken van het Herstel en Veerkrachtplan (HVP) nakomen voor de indicatieve deadline van 31 maart 2025. Dit heeft als gevolg dat de limiet op contanten betalingen in werking zal treden. Dit is echter niet waarschijnlijk gezien het kabinet het wetsvoorstel controversieel verklaard heeft. Daarnaast zal dit op korte termijn (maximaal twee jaar) invloed hebben op de regelgeving van burgers.

Scenario 2: Het wetsvoorstel wijzigen via een nota van wijziging

• Binnen scenario twee zijn er verschillende uitwerkingen mogelijk gezien het wetsvoorstel opgebouwd is uit vier maatregelen. In de praktijk kan dit lijden tot een gehele aanpassing en voortzetting van het wetsvoorstel of alleen een verbod op contante betalingen boven € 3000. Wanneer het gehele wetsvoorstel aangepast en voortgezet wordt, kan dit gevolgen hebben op de gestelde HPV-regels en de gestelde deadline. Bij een verbod op contante betalingen zal dit in lijn lopen met de AML-vordering. Er wordt dan niet vooruit gelopen op de introductie van het verbod. De overige bepalingen vanuit het wetsvoorstel worden dan geschrapt en worden meegenomen in het implementatietraject van het AML-pakket.

Scenario 3: Het wetsvoorstel intrekken en de bepalingen meenemen in het implementatietraject van het AML-pakket

• Alle maatregelen zullen tegelijk in werking treden met het AML-pakket in het voorjaar van 2027. Dit zorgt ervoor dat alles goed op elkaar afgestemd is en burgers uitgesloten zijn van het risico dat ze geconfronteerd worden met verschillende regimes. Dit heeft echter negatieve gevolgen voor de gestelde deadline rondom de afspraken van het AML-pakket.

In sommige (spoedeisende) gevallen kan een controversieel verklaard onderwerp alsnog geagendeerd worden, d.m.v. een brief naar de Kamervoorzitter. In dat geval zal de commissie van de Tweede Kamer een extra procedurevergadering instellen en kunnen de Kamerleden stemmen.

Naar aanleiding van het besluit van de Tweede Kamer om het Plan van aanpak witwassen op de lijst van controversiële onderwerpen te plaatsen, hebben er verschillende procedure- en plenaire vergaderingen plaatsgevonden. De minister van Financiën heeft haar bevinden gedeeld waaruit een belangrijke stemming en besluit ontstaan is. In mei 2024 is door de Tweede Kamer besloten dat het Plan van aanpak witwassen van de lijst van controversiële onderwerpen is afgevoerd. Dit zorgt ervoor dat het demissionaire kabinet wel degelijk tijdig een besluit zal moeten maken over het plan van aanpak. Inmiddels is het onderwerp weer terug op de agenda beland en zal het Plan van aanpak witwassen verder uitgewerkt worden.

Het toekomstperspectief

Wat houdt het besluit van de Tweede Kamer inhoudelijk in? Het kabinet wil het criminelen zo moeilijk mogelijk maken om contant geld wit te wassen. Door een verbod op contante betalingen vanaf € 3000 in te voeren zal dit probleem strenger aangepakt worden. Het verbod geldt voor handelaren (beroeps- of bedrijfsmatige kopers en verkopers van goederen). Daarop aansluitend is het niet mogelijk om dit bedrag te omzeilen door gebruik te maken van losse betalingen. De wijziging van de Wet ter voorkoming witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) gaat naar verwachting in op 31 maart 2025. De datum van de wetswijziging is echter nog niet definitief, de inwerkingtreding is afhankelijk van de goedkeuring van zowel de Tweede en Eerste Kamer.