Toezicht op anti-witwasregelgeving in Europa: Wie houdt toezicht op wie?

Nederland: Gespecialiseerde toezichthouders en samenwerking

In Nederland vormt de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) de basis van de anti-witwasaanpak. Verschillende instanties houden toezicht op specifieke beroepsgroepen:

• Advocaten → Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA)
• Notarissen → Bureau Financieel Toezicht (BFT)
• Accountants → Bureau Financieel Toezicht (BFT)
• Beleggingsinstellingen → Autoriteit Financiële Markten (AFM)  
• Belastingadviseurs & administratiekantoren → Bureau Financieel Toezicht (BFT)

Naast het Bureau Financieel Toezicht (BFT) houdt ook de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) toezicht op notarissen. Een belangrijk onderdeel hiervan is de intercollegiale toetsing, waarbij notariskantoren eens per drie jaar worden beoordeeld door beroepsgenoten (auditoren) om te controleren of zij voldoen aan de vastgestelde kwaliteitseisen. FIU-Nederland (Financial Intelligence Unit) speelt een belangrijke rol in het verzamelen en analyseren van ongebruikelijke transacties. Financiële instellingen en andere meldingsplichtige instellingen zijn verplicht om verdachte en ongebruikelijke transacties te melden bij de FIU. Overtredingen van de Wwft kunnen leiden tot boetes of in ernstige gevallen zelfs last onder dwangsom opleggen of een strafrechtelijk onderzoek. De Nederlandse aanpak is sterk gericht op preventie en samenwerking. De AFM en De Nederlandsche Bank (DNB) werken bijvoorbeeld nauw samen om witwasrisico’s te minimaliseren, terwijl het OM en de FIOD zich richten op handhaving en opsporing.

België: Toezicht per sector en meldplicht bij verdachte transacties

België heeft een sectorgericht toezichtsysteem met specifieke organisaties voor advocaten, notarissen en financiële sectoren:

• Advocaten → Orde van Vlaamse Balies (OVB) & Ordre des Barreaux Francophones et Germanophone (OBFG)
• Notarissen → Nationale Kamer van Notarissen
• Accountants & belastingadviseurs →  Instituut van de Belastingadviseurs en de Accountants (ITAA)
• Beleggingsinstellingen & financiële markten → Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) & Nationale Bank van België (NBB)

In België is er een dualistisch systeem voor het toezicht op advocaten, waarbij de Orde van Vlaamse Balies (OVB) en de Ordre des Barreaux Francophones et Germanophones (OBFG) elk hun eigen taalgemeenschap vertegenwoordigen. Dit onderscheid is het gevolg van de federale opzet van België en de taalgrenzen binnen het juridische systeem. De OVB is verantwoordelijk voor de vertegenwoordiging en regulering van Nederlandstalige advocaten in Vlaanderen en Brussel. Zij concentreren zich op de balies in Vlaanderen. De OBFG volgt dezelfde methode, maar voor advocaten in Wallonië en Brussel die zowel Frans als Duits spreken. Zij volgen vooral dezelfde principes als de OVB, maar met enkele subtiliteiten in de regelgeving en de interne werking.

De Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI) heeft een centrale rol bij het analyseren van financiële transacties en zorgt het ervoor dat instellingen verdachte transacties aan het CFI melden. De FSMA en de NBB voeren audits en controles uit, waarbij ze instellingen adviseren of aansporen om de anti-witwasregels na te leven en ervoor zorgen dat de regelgeving wordt nageleefd, met inbegrip van sancties en juridische gevolgen. Daarnaast houdt het Instituut van de Bedrijfsrevisoren (IBR-IRE) toezicht op bedrijfsrevisoren. Zij spelen naast de CFI een belangrijke rol in transparantie en integriteit binnen de financiële sector. Het IBR-IRE werkt daarbij nauw samen met andere toezichthouders om naleving van AML-regelgeving te waarborgen.

Frankrijk: Strikt toezicht en harde sancties conform EU-richtlijnen 

Frankrijk, net als ieder ander Europees land, hanteert een uitgebreide controlestructuur met gespecialiseerde instanties voor juridische en financiële beroepen:

• Advocaten → Conseil National des Barreaux (CNB)
• Notarissen → Conseil Supérieur du Notariat (CSN)
• Accountants & belastingadviseurs → Conseil Supérieur de l’Ordre des Experts-Comptables (CSOEC)
• Beleggingsinstellingen & financiële markten → Autorité des Marchés Financiers (AMF)

Daarnaast speelt Tracfin (Traitement du Renseignement et Action contre les Circuits Financiers clandestins) een sleutelrol in het opsporen van verdachte geldstromen. Dit financiële inlichtingenbureau analyseert verdachte transacties en werkt nauw samen met justitie en toezichthouders. Alle meldingsplichtige instellingen, van banken tot advocatenkantoren zijn verplicht ongebruikelijke transacties direct aan Tracfin te melden. Frankrijk heeft de afgelopen jaren de handhaving flink aangescherpt. Grote banken en vermogensbeheerders hebben al miljoenenboetes ontvangen voor het onvoldoende controleren van geldstromen. Dit benadrukt dat Frankrijk geen genoegen neemt met halfbakken naleving, maar inzet op streng toezicht en zware sancties.

Binnen dit strikte toezichtsysteem speelt ook de Autorité de Contrôle Prudentiel et de Résolution (ACPR) een belangrijke rol. De ACPR is verantwoordelijk voor het toezicht op de bank- en verzekeringssector en zorgt ervoor dat deze instellingen financieel stabiel en veilig opereren. Voor de regulering van financiële markten en de bescherming van investeerders is de Autorité des Marchés Financiers (AMF) de aangewezen toezichthouder. Terwijl de AMF zich richt op marktregulering en beleggersbescherming, waarborgt de ACPR de integriteit en stabiliteit van het bancaire systeem.

Luxemburg: Financieel centrum met strikte regelgeving

Als een van Europa’s grootste financiële knooppunten hanteert Luxemburg een strikt anti-witwasbeleid. Door de omvang en complexiteit van de financiële sector ligt de nadruk op gedetailleerd toezicht en preventieve maatregelen. Verschillende beroepsgroepen vallen onder specifieke toezichthouders:

• Advocaten → Barreau de Luxembourg (Barreau.lu)
• Notarissen → Chambre des Notaires (Notariat.lu)
• Accountants & belastingadviseurs → Ordre des Experts-Comptables (OEC)
• Beleggingsinstellingen & financiële sector → Commission de Surveillance du Secteur Financier (CSSF)

Balie van Diekirch vertegenwoordigt advocaten die actief zijn in de gemeente Diekirch in Luxemburg. Het is een kleinere balie die zich richt op juridische zaken binnen deze specifieke regio. Barreau de Luxembourg is de grootste en meest prominente balie in Luxemburg, gevestigd in de hoofdstad. Het vertegenwoordigt advocaten die actief zijn in het arrondissement Luxemburg en speelt een centrale rol in de juridische gemeenschap van het land. De Barreau de Luxembourg heeft ook een bredere invloed op nationale en internationale juridische ontwikkelingen. Luxemburg is druk bezig met de aanscherping van misbruik via anonieme financiële constructies en schaduwbankieren. Zo zijn de meldplichten verder uitgebreid en worden complexe bedrijfsstructuren met een gebrek aan transparantie strenger aangepakt.

Spanje: Sterk wettelijk kader voor financiële transparantie

Spanje hanteert een gestructureerd toezichtsysteem om witwaspraktijken en financiële criminaliteit tegen te gaan. Verschillende instanties houden toezicht op specifieke beroepsgroepen en sectoren:

• Advocaten: Consejo General de la Abogacía Española (CGAE) → Het hoogste orgaan dat alle Spaanse balies en advocaten vertegenwoordigt en toeziet op naleving van de anti-witwaswetgeving binnen de advocatuur.
• Notarissen: Consejo General del Notariado (CGN) → Toezichthouder voor notarissen, verantwoordelijk voor transparante en veilige notariële transacties en het naleven van compliance-eisen.
• Accountants: Instituto de Censores Jurados de Cuentas de España (ICJCE)→ Controleert en reguleert accountants en waarborgt de integriteit van financiële verslaglegging.
• Belastingadviseurs: Asociación Española de Asesores Fiscales (AEDAF) → Houdt toezicht op belastingadviseurs en zorgt ervoor dat zij voldoen aan fiscale wetgeving en compliance verplichtingen.
• Beleggingsinstellingen en financiële markten: Comisión Nacional del Mercado de Valores (CNMV) → De voornaamste toezichthouder op financiële markten en beleggingsinstellingen, met als doel transparantie, stabiliteit en naleving van wetgeving binnen de sector.

Duitsland: Goed georganiseerd toezichtsysteem

Net als de meeste Europese landen, heeft ook Duitsland een uitgebreid en goed georganiseerd systeem van toezichthouders. Verschillende instanties zien toe op de naleving van de anti-witwasregelgeving. Door strikte controlemechanismen en continue aanscherping van de wetgeving blijft Duitsland een van de koplopers in de strijd tegen financiële criminaliteit. Met een combinatie van preventieve controles, strenge rapportageverplichtingen en sancties bij overtredingen, zet Duitsland stevig in op het tegengaan van financiële misstanden.

• Advocaten: Bundesrechtsanwaltskammer (BRAK) → Is de overkoepelende organisatie van alle Duitse balies, zij zijn verantwoordelijk voor de toezicht en naleving van regelgeving binnen de advocatuur.
• Notarissen: Bundesnotarkammer (BNotK) → Vertegenwoordigt notarissen in Duitsland en waarborgt de naleving van anti-witwaswetgeving binnen het notariaat. Ze hebben met name een sterke focus op transparantie in vastgoed- en ondernemingsrecht.
• Accountants: Wirtschaftsprüferkammer (WPK) → Controleert accountants en garandeert de kwaliteit en rechtmatigheid van financiële audits.
• Belastingadviseurs: Bundessteuerberaterkammer  (BStBK) → Houdt toezicht op belastingadviseurs en zorgt ervoor dat zij voldoen aan de wetgeving rond fiscale compliance en transparantie.
• Beleggingsinstellingen en financiële markten: Bundesanstalt für Finanzdienstleistungsaufsicht  (BaFin) → De belangrijkste financiële toezichthouder van Duitsland. BaFin controleert banken, verzekeraars en beleggingsinstellingen en speelt een doorslaggevende rol in de bestrijding van witwaspraktijken binnen de financiële sector.

Meer informatie? 

Wil je ontdekken hoe de RegLab-applicatie jouw werkprocessen veiliger en efficiënter kan maken? Boek vandaag nog een vrijblijvende demo en ervaar hoe je eenvoudig voldoet aan de eisen van de Wwft en AVG, terwijl je de privacy van je cliënten waarborgt.