Gluren bij de buren op vakantie

Hoe gaat het met KYC en de meldplicht in de andere landen van Europa?

Voordat de vakantieperiode aanbrak organiseerde RegLab een kennisbijeenkomst met Maud Bökkerink, een internationaal erkende compliance expert. Zij praatte ons bij over compliance rond Wwft op Europees niveau. In de vorige blog lazen we al hoe ook Stef Blok met zijn project task force aandrong op Europese samenwerking. Hoewel de anti-witwasregelgeving vanuit Europa wordt opgelegd, heeft elke lidstaat toch haar eigen regelgeving omtrent het voorkomen van witwassen en het opsporen van geld met een criminele achtergrond of intentie. Wel staat één ding buiten kijf, de witwas activiteiten zijn vaak dermate grensoverschrijdend dat alleen internationale samenwerking doeltreffend kan zijn.

En terwijl de schrijver dezes door tien landen toert in een periode van drie weken, is snel duidelijk dat cultuur en moraal per land enorm verschillen. Waar bijvoorbeeld contactloos betalen (een klein, maar belangrijk middel om fraude te voorkomen) totaal geaccepteerd is in Nederland, België en Luxemburg, wordt dat al lastiger in Frankrijk. En ondanks de inspanningen van Stef Blok en de zijnen om wat drijvend en roerend goed aan de ketting te leggen, keren de megajachten in Saint Tropez in groten getale hun achterdek naar het volk dat langs trekt over de kade om zich te vergapen aan de zonminnende ‘lucky few’, al dan niet voorzien van een forse ketting en buik.

Een heerlijk ander uiterste ervaar je weer zodra je het Lago Maggiore wilt oversteken per boot. Handgeschreven tickets worden verkocht door een man die zich, losgerukt van gezin en lunch, op een scooter vijf minuten voor afvaart meldt en alleen cash accepteert. Nadat de mondkapjes-politie aan boord er vooral op toeziet dat je het juiste type mondkapje bij je hebt – maakt niet uit of je het draagt – verdwijnen de scooter en ticketverkoper met volle broekzakken na afvaart weer de berg op. Steek je een paar meter de Zwitserse grens over, dan ontmoet je een geperfectioneerde organisatie, maar ook dat heeft - zoals wij weten - zijn georganiseerde bijsmaken. Een indruk die versterkt wordt met een bliksembezoek aan Monaco en Liechtenstein.

Is dit nu allemaal fout vanuit ons Nederlandse en vaak Calvinistische standpunt? Nee, dit is de ware aard van Europa, divers, flamboyant en authentiek. Eigenzinnig en vooral omziend naar het lokale belang. Kortom deze Europese rondtrip maakt voelbaar duidelijk hoe hard het nodig is dat we samenwerken, maar ook hoe ontzettend moeilijk het is om dat door te voeren tot in de haarvaten van elke advocaat, belastingadviseur en notaris in de diverse landen.

Dat Europa zich ondanks deze lastige realiteit toch blijft inzetten voor een centrale aanpak is niet voor niets.
Een recente audit van The European Court of Auditors vond dat de aanpak van banken gefragmenteerd is en dat de huidige aanpak volstrekt ontoereikend is. “What’s new”, denkt u ongetwijfeld, en u heeft gelijk. Er is geen eenduidige Europese toezichthouder en de afstemming met de diverse landen vindt één op één plaats en zonder centrale coördinatie. Ook biedt de huidige regelgeving geen mogelijkheden om daadwerkelijk en centraal in te grijpen.

Het plan

Al vanaf mei vorig jaar ligt er een plan bij de EU voor een meer effectieve aanpak. Een ‘single European rulebook’, toezicht georganiseerd op Europees niveau en nog meer. Op tactisch niveau zijn de aanbevelingen en het plan van aanpak echter krachtiger. Het opzetten van een Europees mechanisme dat het werk van de diverse financiële intelligence units ondersteunt en vooral coördineert, is onontbeerlijk. Ook bij politie en recherche zien we dat internationale samenwerking tot veel hogere effectiviteit in opsporing leidt. De richtlijn stelt dan ook voor dat een dergelijke nieuwe instelling in het hart van een nieuwe AML-autoriteit zal opereren om daar technische ondersteuning, maar ook analytische support te geven aan ‘intelligence units’, inclusief gezamenlijke projecten.

Ook wordt gewerkt aan Europese regelgeving rond witwassen en is er weer een nieuwe ‘directive’ c.q. richtlijn in de maak rond AML. Net als de PSD2 directive rond het uitwisselen van data in het betalingsverkeer is dit een richtlijn die nationale implementatie behoeft. PSD2 heeft laten zien een versneller te zijn in de innovatie rond betalingsverkeer. Een dergelijke turbomotor is voor AML ook gewenst. Met name door de opkomst van ‘fintech’ waardoor veel nieuwe spelers op de markt kwamen qua kredietverstrekking, ‘crowd funding’ etc., is met name het bepalen van de spelers die binnen die ‘directive’ vallen een uitdaging. Anderzijds zal het maken van een lijst met verplichte instanties en duidelijke vereisten rond UBO etc. heel veel duidelijkheid verschaffen voor alle partijen, en dus met name ook voor onze vakgroep die vaak de laatste schakel vormt met de eindgebruiker.

De richtlijn stelt ook dat een nieuwe AML-autoriteit zich in het hart van het Europese toezicht zal bevinden met directe toezichthoudende macht en alle instrumenten die daarbij horen ten aanzien van financiële instellingen en met een coördinerende rol ten aanzien van toezicht op niet-financiële partijen.

Moet je nu al van het strand afkomen? Nee, het is work in process; aannemende dat de directive door de lidstaten getekend wordt, zal men in 2024/ 2025 aan het werk gaan met zo’n 250 werknemers om dan in 2026 volledig operationeel te zijn. Uiteraard komt de funding niet geheel uit het EU-budget, maar deels van de entiteiten waarop door deze AMLA-toezicht gehouden wordt. De technische standaarden zullen zich vooral richten op datasets voor het identificeren van natuurlijke en rechtspersonen, elektronische handtekeningen en het ontwikkelen van een ‘template’ voor het rapporteren van verdachte transacties.

Als notarissen, advocaten en belastingadviseurs zullen wij hoogstwaarschijnlijk onder indirect toezicht vallen, aangezien het directe toezicht zich richt op krediet- en financiële instellingen met een hoog risicoprofiel. Onze vakgroepen zullen met name in het coördinerende deel betrokken worden, waarbij de nadruk ligt op gegevensuitwisseling en samenwerking.

Wat verandert er nu echt?

Het indirecte toezicht voor onze doelgroep betekent niet dat we ‘er niets van merken’. Er komen aanzienlijke veranderingen qua harmonisatie en vooral het bekrachtigen van AML en CFT-regels in de EU. Ook zullen interne procedures en controles aangescherpt worden en met name op UBO-niveau zal er meer helderheid en uniformiteit komen.

Uiteraard roeren ook instanties rond bescherming persoonsgegevens zich bij het indienen van de EU AML directive. De EPBD (European Data Protection Board) vraagt om aanpassingen, omdat zij vinden dat het huidige voorstel “een disproportioneel negatief effect heeft op de rechten en vrijheid van individuen, hetgeen leidt tot aanzienlijke wettelijke onzekerheid”.

In die zin kunnen wij als beroepsgroep wel gerust zijn dat er ook een ‘Big Brother’ is die niet slaapt als het om de rechten van de Europese burger gaat. Zonder twijfel komt er eerst pijn voordat we de opbrengsten van deze centralere en strakkere regelgeving ervaren. Goed voorbereid zijn met een zo hoog mogelijke mate van automatisering is dus van belang om zo de echte beroepstijd te besteden aan advies aan en voor de klant.

Wij verlaten jou en gaan nog even afkicken voor we weer aan het werk gaan. Door hyper efficiënt, schoon en prachtig Duitsland toerend, genieten van de diverse landschappen en dan terug naar het momenteel ook roerige Nederland.

Schenk nog een glas in, neem nog een duik, geniet van de verschillen met volle teugen, tot zeer snel!